اهالی رشتۀ باستان‌شناسی به‌خصوص در مناطق غیراروپایی جهان نظیر ایران باید توجه کنند که ایدئولوژی استعماری در بطن باستان‌شناسی قرار دارد. شیوه پیشرفت این رشته در طول دو سده گذشته با نفوذ استعمارگری همراه بوده است. این رشته در این مناطق همواره زیر نفوذ ایدئولوژی اروپایی و این اواخر آمریکایی قرار داشته است. باوری غیررسمی اما گسترده وجود دارد که دانشگاه‌های خاصی در اروپا (به‌خصوص بریتانیا) و آمریکا و نشریات پیرو آنها داوران و حاکمان نهایی در باستان‌شناسی هستند. اما تاریخ می‌گوید که این مکاتب مشارکت نسبتا اندکی در این رشته داشته‌اند و به‌واسطه رواج مدل‌های غلط، غالبا سد راه پیشرفت و فهم بهتر در آن شده‌اند. باستان‌شناسان در مستعمره‌های پیشین لازم است بدانند که بخش عمده‌ای از آنچه به‌عنوان باستان‌شناسی به آنها عرضه می‌شود تبلیغات ناسیونالیستی است و بخش دیگر آن هم طراحی شده تا مشاغل محققان فردی یا این مکاتب ترویج و ترفیع یابد، نه آنکه فهم بهتری از گذشته حاصل شود.
